Begin oktober geboren? Dan is je sterrenbeeld Weegschaal. Klopt, toch? Nou, nee… Ik leg je uit waarom je sterrenbeeld niet klopt.
Astrologie of astronomie
Eerst voor alle duidelijkheid: het gaat hier om de sterrenbeelden die aan een geboortedatum worden gekoppeld. Er wordt in dit artikel geen astrologie bedreven en al helemaal geen rijkdom en geluk beloofd omdat een paar sterren zonder enige relatie tot elkaar een ogenschijnlijk beeld aan de hemel vormen. Het is sowieso al knap om een stel vissen te kunnen onderscheiden aan de hand van een paar lukrake sterren aan de hemel, maar dat terzijde.
Wel is het zo dat astrologie en astronomie lange tijd één en hetzelfde was. Beide termen werden door elkaar heen gebruikt. Pas in de 17e eeuw is de scheiding ontstaan toen er een zekere afkeer van de astrologie kwam en de astronomie een meer wetenschappelijk karakter kreeg. Voor die tijd hield een astronoom zich bezig met hemelse fenomenen terwijl astrologen vooral keken naar de eventuele gevolgen die dat had op meer aardse gebeurtenissen.
Een voorbeeld
Goed, terug naar de sterrenbeelden. Het is makkelijk om te zeggen dat het niet klopt, maar enige uitleg is wel wenselijk natuurlijk. Een sterrenbeeld is gekoppeld aan de periode wanneer het in lijn staat met de aarde en de zon. Laat ik het sterrenbeeld Stier als voorbeeld nemen:
Als gezegd wordt dat je een Stier bent als je op 30 april geboren bent, wil dat zeggen dat de zon in die periode in een directe lijn met de aarde het sterrenbeeld Stier doorkruist.
Zoals in het plaatje te zien is, staat midden op de dag de zon direct in het sterrenbeeld Stier. Maar kijk eens naar de datum. 30 april, keurig in de periode die aan de Stier wordt toegekend. Alleen dan in het jaar -1000. Oftewel: ruim 3000 jaar geleden!
Dat klopt niet! Of toch wel?
De exacte oorsprong van de ons bekende sterrenbeelden is niet geheel duidelijk. Al zo’n 3000 jaar geleden hielden de Babyloniërs hemelverschijnselen bij en daar lijkt dan ook de bron te liggen voor de hedendaagse dierenriem en dus onze sterrenbeelden. Pas veel later is de eerste echte registratie van de tekens in de dierenriem in boekvorm gedaan. Dit werd door de Griekse Ptolemeus gedaan in zijn boek ‘Almagest’ en de vier begeleidende ‘Tetrabiblios’ boeken. Dit alles dateert van rond het jaar 150. Toch waren het de Babyloniërs die al de verdeling van de 12 sterrenbeelden maakten. Via Egypte is dit terecht gekomen bij de Grieken, zij hebben de voor ons bekende dierenriem ervan gemaakt. Het vergt nogal wat fantasie om in een groep sterren een dier of mythologisch figuur te zien. Toch gebruiken we deze figuren nog steeds als sterrenbeeld, gekoppeld aan een bepaalde maand en datum. Maar omdat de oorsprong hiervan al zo lang geleden is, klopt dit dus eigenlijk helemaal niet meer.
Waarom klopt je sterrenbeeld dan niet?
Maar waarom klopt ons sterrenbeeld niet meer? Eigenlijk geeft het eerste plaatje van het sterrenbeeld Stier al aan wat er dan niet klopt. Het sterrenbeeld wordt getoond op het moment dat dit in lijn staat met de zon en dat geldt alleen als je zo’n 2000-3000 jaar terug in de tijd gaat. Dus rond de periode dat in Mesopotamië de Babylonische astronomische dagboeken hun oorsprong kennen.
De aarde is in de tussentijd wat verder doorgedraaid, waardoor de sterren aan de hemel ook zijn verschoven. Dit wordt veroorzaakt door iets dat de precessie van de aarde heet. Het is het makkelijkst te vergelijken met een tol die langzaam wiebelt. De as van de tol maakt een rondgaande beweging, net zoals de aarde dat doet. Alleen gaat dit bij onze planeet over een periode van 26.000 jaar waarna we pas weer op hetzelfde punt zijn.
Wat klopt wel?
Maar goed, 3000 jaar van die 26.000 jaar is zo’n 11% en dat is toch best al een aardig stuk. Dat betekent dus dat we nu andere sterren en dus ook andere sterrenbeelden zien staan aan de hemel als we op hetzelfde moment in het jaar naar boven kijken. Het verschil is inmiddels zo groot dat de meeste sterrenbeelden nu een maand vooruit geschoven zijn! Of anders gezegd: je echte sterrenbeeld op je verjaardag zal in de meeste gevallen het vorige teken zijn. Bovendien zijn er eigenlijk geen 12 sterrenbeelden die in lijn vallen met de zon, maar 13. Er was altijd al het sterrenbeeld slangendrager, maar dat heeft nu toch echt een prominentere plaats aan de dierenriem gekregen.
Terugkomend op het voorbeeld van het sterrenbeeld Stier: de datum van 30 April behoort nu toe aan het sterrenbeeld Ram, zoals het plaatje laat zien. De zon staat op deze datum in dit millennium toch echt niet meer in de Stier.
Wat klopt wel?
Nu wil ik de astrologie verder niet afvallen. Maar het feit is dat deze verschuiving betekent dat wat je dacht als sterrenbeeld te hebben, in de meeste gevallen helemaal niet meer klopt. Ja, sommige datums nog wel en dat geldt voor ongeveer 12%. Maar als je op een verjaardag naar iemands sterrenbeeld vraagt, kun je met redelijke zekerheid zeggen dat er niks van klopt. Tenzij je net de pech hebt iemand te kiezen die in die paar procent valt die nog net wel in het oude sterrenbeeld valt. Om het iets makkelijker te maken daarom tot slot een overzicht van de sterrenbeelden zoals ze heden ten dage in lijn met de zon staan. En helaas brengt dat nog steeds geen zekerheid van het winnend lot in de loterij.
