Het is iets wat je gemakkelijk kunt zien (niet met het blote oog erin kijken!) en wat er elke dag weer is., de zon!
De zon is een ster
De zon is meer dan 4,5 miljard jaar oud en heeft al de helft van zijn leven achter zich. Het is een ster en ongeveer 110 keer zo groot als onze aarde.
Zonder deze ster zijn we nergens want er zou geen zuurstof zijn en ook geen vloeibaar water. Als de zon er niet zou zijn was er ook geen regen en verdamping.
Afstand tot de aarde
De afstand tussen de zon en de aarde is ongeveer 150 miljard kilometer. Dit klinkt heel ver maar toch kan deze ster schadelijk voor ons zijn.
Te lang in de zon geeft kans op kanker en intensieve zonnewind (een stroom van geladen deeltjes die ontsnappen aan het oppervlakte van de zon) kan satellieten beschadigen.
Lagen van de zon
De zon heeft geen vast oppervlakte. Het bestaat uit de fotosfeer, (dit is het licht wat je ziet vanaf de aarde), de chromosfeer en de corona. De chromosfeer is goed te zien als de oranje rand bij een zonsverduistering. De corona is de hete atmosfeer rondom de zon. De zon bestaat voor ongeveer 78 procent uit waterstof, ongeveer 20 procent uit helium en de rest zijn zwaardere elementen. In de kern kan de temperatuur oplopen tot wel 15 miljoen graden!
Veilig waarnemen van de zon
Bij het kijken naar de zon(verduistering) kijk je altijd met een zonnefilter of een speciale eclipsbril! Deze speciale brillen kun je bijvoorbeeld kopen via Ganymedes, Robtics, Eclipsbrillen.nl of Bol.com.
Met deze speciale brillen kun je veilig naar de zon kijken doordat er een zonnefilter in zit. Zonder deze bril kan binnen enkele secondes je zicht verslechteren wanneer je direct naar de zon kijkt.
Ook voor je telescoop dien je bescherming te gebruiken. Wanneer je met je telescoop direct richting de zon kijkt, kan je telescooplens smelten of verbranden. Zorg er dan ook voor dat je een speciaal zonnefilter op je telescoop zet. Ook bestaan er speciale zonnetelescopen, maar deze zijn een stuk duurder in aanschaf dan een filter.
Mocht je deze spullen niet in huis hebben kun je ook bij je lokale sterrenwacht kijken en vragen of je door hun zonnekijker mag kijken. Of je kunt natuurlijk zelf een zonnekijker aanschaffen, maar deze zijn aan de prijzige kant!
Heel vaak hebben ze hier speciale dagen voor!
Zonnevlekken
Met een telescoop kun je goed zonnevlekken waarnemen. Doe dit alleen met een zonnefilter ervoor! Als je dit niet zou doen, smelt je telescoop van binnen en kun je deze niet meer gebruiken. Ook met het blote oog kijken is schadelijk voor je ogen. Doe dit alleen met een eclipsbril.
Zonnevlekken werden al waargenomen rond 1564-1617. Wetenschappers beweren dat ze iets te maken hebben met het magneetveld in de buurt van deze zonnevlekken. In een gebied van een zonnevlek is de temperatuur 2000 graden kouder. Hierdoor kun je ze goed zien als donkere vlekken. Het donkere kerngebied van een zonnevlek wordt de umbra (schaduw) genoemd. Dan is er ook nog de penumbra (halfschaduw) en dit zit tussen de umbra en de fotosfeer in.
Zonsverduistering
Bij een zonsverduistering staan zowel de zon, de maan en de aarde op dezelfde lijn. Hierbij staat de maan in het midden tussen de zon en de aarde in.
Doordat de maan het licht van de zon ’tegenhoudt’ zal het tijdelijk geheel donker worden op aarde. Het wordt zelfs zo donker dat vogels weer hun nest in gaan, bloemen dichtgaan en de sterren en planeten komen tevoorschijn!
Ondanks dat de maan 900x kleiner is dan de zon, zorgt het toch voor een verduistering. Dit komt doordat de zon ook 900x verder weg dan de maan van de aarde af staat. Hierdoor lijkt het alsof de maan en de zon dezelfde grootte hebben.
Alleen zal niet de gehele aarde dit op hetzelfde moment kunnen meemaken. Een totale zonsverduistering loopt in een strook over de aarde. Dit is de totaliteitszone, deze is elke keer weer anders. Als je buiten deze zone zit kun je misschien een gedeeltelijke zonsverduistering zien.
Soorten zonsverduistering
Er zijn 4 verschillende soorten zonsverduisteringen:
Totale zonsverduistering
Bij een totale zonsverduistering zal de maan het licht van de zon volledig schaduwen. Een volledige zonsverduistering kan maximaal ruim 7 minuten duren. Dit heeft te maken met de snelheid van de maan die voorbij de aarde vliegt. De eerstvolgende totale zonsverduistering in Nederland zal pas in 2135 zijn. Mocht je het eerder willen meemaken moet je dus reizen naar de totaliteitszone. Als de zonsverduistering volledig is, kun je ook heel mooi de corona (atmosfeer rondom de zon) zien van de zon. (zie foto hiernaast). Na de totale zonsverduistering zal er een ‘ringvormige’ vorm te zien zijn. Dit is net het moment na de volledige zonsverduistering. (zie hiernaast)
Ringvormige zonsverduistering
Bij een ringvormige zonsverduistering zal de maan niet geheel de zon bedekken.
Dit heeft te maken met de afstand tussen de maan en de aarde.
De maan staat dan iets verder van de aarde af dan bij een totale zonsverduistering.
Hierdoor zul je een kleine rand zien rondom de maan. (zie foto hiernaast).
Gedeeltelijke zonsverduistering
Bij een gedeeltelijke zonsverduistering zal de maan slechts een deel van de zon overlappen.
In tegenstelling tot een totale zonsverduistering lijkt het dus alsof er een hap uit de zon wordt genomen. (zie hiernaast)
Zelf een zonsverduistering zien?
De eerstvolgende verduistering die we vanuit de BeNeLux kunnen zien, is op 29 maart 2025. Dit gaat om een gedeeltelijke zonsverduistering. Hierdoor lijkt het alsof er een hap uit de zon wordt genomen (zie foto).
Links daarboven de planeet Venus. Deze zal door de helderheid van de zon niet te zien zijn.
De verduistering start rond 11.08u met het maximum zoals op de foto rond 12.05u. Om 13.03u is de zon weer volledig te zien en is de verduistering voorbij. Onderin deze pagina vind je een overzicht van de toekomstige zonsverduisteringen.
Wil je een totale zonsverduistering zelf meemaken? Dan moet je waarschijnlijk toch echt op reis! Pas in 2135 is er weer een totale zonsverduistering te zien in de Benelux.
Hieronder een overzicht van de toekomstige zonsverduisteringen tot 2025 en de landen waar deze te zien zal zijn:
* Tijd is op het moment van het maximum van de eclips.
| Datum | Tijd* | Soort | In BeNeLux te zien? | Wat zie je waar? |
|---|---|---|---|---|
|
20 april 2023 |
04:16u |
Hybride |
Nee |
Hybride: Indonesië, Australië
Gedeeltelijk: Zuidoostelijk Azië, Filipijnen, Nieuw-Zeeland |
|
14 oktober 2023 |
17:59u |
Ringvormig |
Nee |
Gedeeltelijk: West-Amerika, Colombia, Brazilië
Ringvormig: Noord-Amerika, Zuid-Amerika |
|
8 april 2024 |
18:17u |
Totaal |
Nee |
Totaal: Mexico, Midden- en Zuidoost Amerika, Oost-Canada
Gedeeltelijk: Noord-Amerika, Midden-Amerika |
|
2 oktober 2024 |
18:45u |
Ringvormig |
Nee |
Ringvormig: Zuid-Chili, Zuid-Argentinië
Gedeeltelijk: Stille Oceaan, Zuidelijk Zuid-Amerika |
|
29 maart 2025 |
11:16u |
Gedeeltelijk |
Ja (36% verduisterd) |
Gedeeltelijk: Noordwestelijk Afrika, Europa, Noordelijk Rusland |
|
21 september 2025 |
19:41u |
Gedeeltelijk |
Nee |
Gedeeltelijk: Zuidelijke Stille Oceaan, Nieuw-Zeeland, zuidpoolgebied |
|
17 februari 2026 |
12:11u |
Ringvormig |
Nee |
Ringvormig: Zuid-Afrika, Antartica, Zuid-Argentinië |
|
12 augustus 2026 |
19:16u |
Totaal |
Ja (88% verduisterd) |
Gedeeltelijk: Europa, |
|
6 februari 2026 |
15:59u |
Ringvormig |
Nee |
|
|
2 augustus 2027 |
10:09u |
Gedeeltelijk |
Ja (49% verduisterd) |
Volledig: Zuid-Spanje, Marokko, Algerije, Libië, Egypte, Jemen, Somalië |
|
26 januari 2028 |
15:07u |
Ringovormig |
Nee |
|
